Strafrechtelijk onderzoek: hoe hard is het beroepsgeheim

(Uit Zorg & Das nummer 11—2014)

Hoe hard is het beroepsgeheim van een zorgaanbieder, als de politie of de officier van justitie vraagt om patiëntgegevens?
Is hij verplicht om mee te werken aan het politieonderzoek of moet hij zich op zijn zwijgplicht beroepen?

Geheimhouding verplicht
In artikel 457 van de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst is het beroepsgeheim geregeld. Alleen met toestemming van de patiënt mag aan anderen informatie worden gegeven, inzage in of een kopie van het dossier worden verstrekt. Ook in artikel 88 van de Wet op de Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg is vastgelegd dat iedere zorgaanbieder verplicht is tot geheimhouding van alles wat hem bij het uitoefenen van zijn beroep op het gebied van de individuele gezondheidszorg is toevertrouwd en waarvan hij het vertrouwelijke karakter moet begrijpen. Op een overtreding, artikel 272 Wetboek van Strafrecht, staat een gevangenisstraf van ten hoogste een jaar of een geldboete van maar liefst € 20.250.
In artikel 218 van het Wetboek van Strafvordering is het verschoningsrecht geregeld. Maar kan een zorgaanbieder in élke situatie volhouden dat hij zijn geheimhoudingsplicht niet kan doorbreken?

Individueel en maatschappelijk belang
Met het beroepsgeheim wordt het individueel belang van de patiënt gewaarborgd. Een patiënt moet er immers op kunnen vertrouwen dat informatie aan een zorgaanbieder niet bij anderen terechtkomt. Met het beroepsgeheim wordt daarnaast een maatschappelijk belang gediend. Ook
de samenleving moet kunnen rekenen op vertrouwelijkheid, opdat de gezondheidszorg voor iedereen gelijk toegankelijk is. Een ander maatschappelijk belang, namelijk dat de waarheid over een mogelijk strafbaar feit boven tafel komt, moet daarom wijken voor het maatschappelijk belang dat iedereen zich in vertrouwen tot een zorgaanbieder kan wenden.

De Hoge Raad heeft in een arrest van 5 juli 2011 uitgesproken dat het verschoningsrecht van een arts niet absoluut is. In zeer uitzonderlijke omstandigheden moet het belang dat de waarheid aan het licht komt, prevaleren. De vraag wanneer dan sprake is van een uitzondering, laat de Hoge Raad helaas nog onbeantwoord.

‘Het beroepsgeheim is en blijft uitgangspunt’

Politie en justitie, zelfs een rechter-commissaris ter zitting, oefenen soms grote druk uit op zorgaanbieders tot het geven van informatie. Besef dan dat het beroepsgeheim uitgangspunt is en blijft en dat de zorgaanbieder zich eigenlijk bijna altijd kan beroepen op zijn zwijgplicht of verschoningsrecht.

Richtlijnen en handvatten
De KNMG heeft in februari 2012 een herziene
‘Handreiking Beroepsgeheim en politie/justitie’ uitgegeven. Daarin staan de richtlijnen zo duidelijk mogelijk vermeld. Er is ook een handig kaartje waarop een korte samenvatting en handvatten worden gegeven, zie knmg.artsennet.nl. En voor advies kunt u gerust contact opnemen met het team Zorgsector van DAS.

mr. Jacqueline Brouwer
Bron: Zorg & Das nummer 11—2014