Concurrentiebedingen; een beperking van vrijheid?
Terwijl ik het tijdelijke contract van een jonge, startende dierenarts doornam, viel het mij op dat dit de zoveelste was met een concurrentiebeding. In de nieuwe CAO voor de veterinaire sector is een bepaling opgedoken waarin staat dat zo’n beding opgenomen mag worden in een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd, wanneer er sprake is van een zwaarwegend bedrijfs- of dienstbelang. Sindsdien kom ik ze steeds vaker tegen. Bij mij kwam de vraag op wat voor consequenties zo’n concurrentiebeding eigenlijk heeft voor de ontwikkeling van het beroep dierenarts.
Intervisie was een belangrijk onderdeel van de opleiding, ook zijn er allerlei initiatieven om vakgenoten in het werkende leven kennis te laten delen. Dierenartsen zijn mensen die graag kennis opdoen, ervaringen uitwisselen en van elkaar willen leren. Het is geen beroep waarbij iedereen op zijn eigen eilandje opereert met een hek eromheen, zodat de buurman niet naar binnen kan kijken.
In plaats daarvan zetten we nu een rem op de ontwikkeling van een (jonge) dierenarts door een concurrentiebeding op te nemen in tijdelijke contracten. Wat is er mis mee als een dierenarts op meerdere plekken wil werken om zichzelf breed te ontwikkelen, of om erachter te komen wat voor praktijk bij hem of haar past? Leren houdt niet op bij het behalen van je bul en juist het opdoen van brede ervaring zorgt voor bevlogen dierenartsen.
Bovendien blijkt, na een korte bespreking met mijn juridische collega’s, dat een dergelijk concurrentiebeding helemaal niet zo simpel werkt als de CAO doet lijken. Een concurrentiebeding is bij een tijdelijk contract verboden. Als een werkgever niet bereid is om de zekerheid van een vaste baan te bieden, dan moet er in elk geval de mogelijkheid zijn om ergens anders aan de slag te gaan. Slechts in hele specifieke en bijzondere gevallen kan daar een uitzondering op gemaakt worden. Dan moeten er concrete redenen zijn die de beperkingen rechtvaardigen. Een algemene verwijzing naar commerciële belangen of bedrijfsvoering is echt niet genoeg. In de praktijk blijkt ook dat de rechter al snel korte metten maakt met dit soort bedingen. De weg naar de rechter is echter verre van goedkoop en makkelijk, wanneer jij toch je handtekening hebt gezet onder een concurrentiebeding in een tijdelijk contract.
Een concurrentiebeding is ooit bedacht om te voorkomen dat klanten weglopen wanneer een werknemer om de hoek een nieuwe praktijk begint. Bij een dierenarts met een vast contract, die al lang bij een praktijk werkt en veel klanten kent, is het daarom redelijk om een concurrentiebeding op te nemen. Maar wat zegt het over de praktijkhouder als klanten weglopen wanneer een werknemer met een jaarcontract weggaat? Moet een praktijkhouder zich dan niet meer focussen op een manier om klanten beter te binden aan de praktijk?
Dat betekent dus ook dat een concurrentiebeding niet bedoeld is om werknemers aan de praktijk te binden. Een werknemer zou bij jouw praktijk moeten willen blijven omdat hij of zij met plezier naar de praktijk komt, bijvoorbeeld door goede begeleiding, fijne arbeidsvoorwaarden en uitgebreide nascholing. Niet omdat er een concurrentiebeding boven het hoofd hangt als ze haar of zijn baan opzegt. Goed werkgeverschap is de beste manier om je werknemers voor langere tijd aan je te binden, dus misschien wordt het tijd om daar als beroepsgroep meer nadruk op te leggen.
De CAO lijkt op dit punt dan ook een vorm van werkgeverschap te kiezen die ik moeilijk kan rijmen met mijn ideeën over ons beroep. Uiteindelijk gaat het mij vooral over de gevolgen op de lange termijn. Wat gebeurt er als we jonge dierenartsen beperken in hun ontwikkeling en hun keuzes op de arbeidsmarkt? Zouden we niet juist moeten investeren in het opleiden van breed ontwikkelde, ondernemende en onafhankelijke vakgenoten? Juist dit soort vakgenoten hebben we nodig om het beroep van zelfstandig dierenarts op de lange termijn te behouden.
