Column deel 5: MSB’s zijn meer dan een doorgeefluik.

De vraag over een verplicht loondienstverband voor medisch specialisten blijft al 30 jaar lang de kop opsteken. In de aanloop naar elke verkiezing komt het onderwerp wel weer aan de orde. Het lijkt wel of deze discussie maar niet tot een einde komt, terwijl alle vrijgevestigd medisch specialisten graag duidelijkheid willen: “Wanneer neemt de politiek nu eens een besluit en blijft daarbij?”

Echt ondernemerschap maakt het verschil

Ik ben ervan overtuigd dat we niet hoeven te wachten tot er vanuit Den Haag duidelijkheid gegeven wordt. Sterker nog, met ieder nieuw kabinet waait er weer een nieuwe wind en is het afwachten wat de plannen voor de komende vier jaar zijn.

De enige manier om zekerheid te krijgen is door de eigen rol van het MSB beter te definiëren en in te vullen, waardoor het zich als het ware onmisbaar maakt. Als medisch specialisten laten zien dat het MSB meer is dan een fiscale constructie – een soort doorgeefluik van inkomsten -, en moeilijke keuzes durven maken kan niemand om het MSB heen. Niet lijdzaam afwachten, maar jezelf profileren als onmisbaar onderdeel van het zorgstelsel.

Kritisch op eigen rol

Het hele concept van een MSB is bedacht om medisch specialisten en ziekenhuizen vanuit hetzelfde belang te laten samenwerken. Het NZA heeft recentelijk nog gemeld dat het met de gelijkgerichtheid tussen MSB en ziekenhuis de goede kant op gaat. In de afgelopen 6 jaar zijn er veel positieve ontwikkelingen geweest. Maar er zijn nog grote verschillen in de mate waarin MSB’s hun rol invullen. Niet elk MSB is even ondernemend en er zijn aanzienlijke onderlinge verschillen.

Ik ben meerdere samenwerkingsverbanden tegengekomen die net genoeg doen om in fiscaal opzicht als ondernemer aangemerkt te worden. Dan staan er kleine investeringen op de balans en is er een paar FTE ondersteunend personeel in dienst. Maar als we eerlijk zijn is er nauwelijks sprake van ondernemersrisico en functioneert het MSB toch vooral als doorgeefluik voor de geldstroom naar de vakgroepen. Hebben deze MSB’s wel bestaansrecht in de toekomst of is het terecht dat er kritische vragen worden gesteld?

Daar staat tegenover dat ik ook MSB’s ken die wel degelijk vooroplopen. Zij functioneren als onderneming met een eigen visie en missie. Zij investeren in anderhalvelijnszorg en zetten regionale samenwerkingen op. Ze starten, vaak samen met ziekenhuizen, zelfstandige behandelcentra waar de minder ingrijpende zorg wordt verleend. Ze omarmen initiatieven zoals de Juiste Zorg op de Juiste Plek. Dit zijn medisch specialisten die zelf investeren in operatiekamers en apparatuur. Ze lopen voorop, durven te innoveren en dragen reëel ondernemersrisico. Bovendien is het ondernemerschap dat door de zorgprofessional zelf wordt uitgedragen. Dus de innovaties zijn onderbouwd met ervaringen van de werkvloer en hebben draagvlak onder het zorgpersoneel.

Waardecreatie

Als een MSB zich manifesteert als een organisatie met winstoogmerk en waardecreatie, rekening houdend met diverse maatschappelijke belangen, wordt de discussie in de publieke opinie ook gemakkelijker. Het gaat dan niet alleen over wat een zelfstandig arts verdient, maar ook over wat hij waard is en wat het de samenleving oplevert.

Het is toch vreemd, dat een advocaat of accountant uurtarieven kan hanteren van € 200 tot € 400, terwijl het uurtarief van de medisch specialist al jarenlang op € 140 staat. Een hypotheekadviseur hanteert al gauw een vergelijkbaar uurtarief.

De waarde die de dienst van een medicus vertegenwoordigt, waarbij het gaat om gezondheid en dikwijls ook leven en dood, is toch hoger dan die van een hypotheekadviseur (met alle respect voor deze beroepsgroep overigens). De afgelopen periode heeft de essentiële plek van de gezondheidszorg in onze samenleving opnieuw benadrukt.

Maatschappelijke betrokkenheid

Dit staat in scherp contrast met de waarde van jonge specialisten die steeds meer aandacht vragen voor het feit dat ze na jarenlange studie geen vaste werkplek kunnen vinden. Hier ligt voor MSB’s een grote kans om te laten zien dat zij ondernemerschap koppelen aan maatschappelijke verantwoordelijkheid en hiermee een bijdrage leveren aan de oplossing van dit probleem.

Sluit een generatiepact waarbij de oudere specialisten vast een stap terug doen om ruimte te maken voor een nieuwe generatie. Praktisch gezien zou je dit kunnen invullen door specialisten vanaf hun zestigste jaar geen diensten meer te laten doen of een dag minder te laten werken, met een hierbij passende inkomensverlaging. Hiermee komt structureel werk en inkomen beschikbaar voor deze verloren generatie.

Beeldvorming

Veel in onze huidige maatschappij draait om beeldvorming. Actief ondernemen alleen is dan ook niet voldoende. MSB’s moeten zich meer profileren en aan de buitenwereld laten zien dat zij hun maatschappelijke verantwoordelijkheid durven en kunnen nemen. Zij zullen successen moeten promoten en laten zien dat zij onderdeel zijn van de oplossing in plaats van het probleem. Dan zal ook duidelijk worden dat de meeste MSB’s meer dan een doorgeefluik zijn. En met toenemend ondernemerschap kunnen medisch specialisten juist een cruciale bijdrage leveren aan het betaalbaar houden van de Nederlandse ziekenhuiszorg. En dat is natuurlijk de echte uitdaging.

Ondernemen en uitdragen

Ik ben ervan overtuigd dat de discussie over een verplicht loondienstverband vanzelf verstomt als meer MSB’s echt gaan ondernemen en dit ook uitdragen. Het is dan ook aan de vrijgevestigde medisch specialisten zelf om te laten zien dat zij financiële risico’s durven te lopen en waar nodig bereid zijn om moeilijke keuzes te maken. Maar als MSB’s daarentegen echt niet verder komen dan het minimum aan fiscaal ondernemerschap, dan zal de discussie over verplichte loondienst blijven oplaaien. En als ik echt eerlijk ben, dat is dan misschien ook wel terecht.

Van de redactie:
Dit is deel vijf van een serie artikelen waarin Douwe de Vries een bijdrage levert aan het debat over een verplicht loondienstverband voor medisch specialisten in ziekenhuizen. Vanuit zijn decennialange ervaring als financieel adviseur voor medisch specialisten verdiept hij zich sinds de jaren ’80 al in dit onderwerp. In een aantal artikelen wil hij een aantal aspecten beschouwen, duiden en soms prikkelen. Zijn eerdere bijdragen kan je hier vinden.