Column deel 2: Rekenen met medisch specialisten
Het is opvallend hoe vaak er gehamerd wordt op de besparingen die een verplicht loondienst voor medisch specialisten zouden opleveren. Daarbij wordt verwezen naar een rapport van het CPB waarin de financiële gevolgen van macro economische keuzes doorgerekend worden. Het resultaat zou een structurele besparing van € 340 miljoen per jaar opleveren. Maar met het voorbeeld van een fictief ziekenhuis zal ik laten zien dat deze financiële gevolgen bijna verwaarloosbaar zijn.
Normziekenhuis
Als voorbeeld neem ik een gemiddeld perifeer ziekenhuis met een SEH en een level2 IC. Het MSB levert 100 FTE aan medisch specialistische zorg in de volle omvang. In 2019, het laatste normale jaar voor de Covid-19 uitbraak wordt door het Ziekenhuis een omzet gedeclareerd van 200 miljoen. In de overeenkomst die het Ziekenhuis heeft gesloten met het MSB is afgesproken dat het MSB beloond wordt met 12,7% van de gedeclareerde omzet. Voorwaarde daarbij is dat het MSB de overeengekomen KPI’s haalt.
Maar het MSB heeft met het ziekenhuis ook afspraken gemaakt over de kosten. Op de beloning van het MSB worden de kosten voor ondersteunend personeel én de kosten voor de aansprakelijkheidsverzekering in mindering gebracht. Het totaal van deze kosten is afgerond € 1,3 miljoen.
De resterende omzet van € 26,7 miljoen wordt door het MSB gebruikt om de eigen kosten, ongeveer 10%, te betalen om daarna te verdelen onder de leden van het MSB. Daarmee komt het winstaandeel van de leden van het MSB op een bedrag van € 240.000,- per FTE. De leden zullen hiervan hun eigen persoonlijke kosten zoals pensioen en arbeidsongeschiktheidsverzekering moeten betalen.
Op het moment dat dit ziekenhuis alle specialisten in loondienst neemt levert dat dus een besparing op van € 26.7 miljoen
Loonkosten
Als dit ziekenhuis deze 100 specialisten in loondienst wil nemen zal aanbod gedaan moeten worden. Omdat de Arbeidsvoorwaarden Medisch Specialisten van toepassing is moeten de recente schalen uit deze regeling gevolg worden. Om de verschillende met de huidige inkomens niet te groot te laten zijn ga ik uit van de hoogste schaal, een bruto maandsalaris inclusief vakantiegeld van € 12.522.
Maar het ziekenhuis heeft meer kosten van alleen het loon. Bovenop het loon wordt nog een dienstentoeslag toegekend waarbij ik uit ga van een gemiddelde van 15%. Maar deze toeslag kan oplopen tot maximaal 21%. Ook heeft elke specialist recht op een kostenbudget van € 6000,- per jaar. Tot slot zal het ziekenhuis werkgeverslasten moeten afdragen. Dit zijn de pensioenpremies, loonbelastingen en overheadkosten. Die schat ik op ongeveer 23%.
Als het ziekenhuis erin slaagt om alle specialisten over te halen om dit aanbod te accepteren zou dat een besparing kunnen op leveren van € 1,8 miljoen tot € 3 miljoen.
Inschatting productieverlies
In de bovenstaande berekeningen is met een aantal ontwikkelingen geen rekening gehouden. De genoemde besparing gaat er vanuit dat de productiviteit onveranderd blijft. Mijn inschatting is dat de productiviteit wel degelijk terug zal lopen. Het zijn ontwikkelingen die moeilijk te kwantificeren zijn en waar bijvoorbeeld het CPB er geen rekening mee heeft gehouden. Maar ik ga wel een poging wagen omdat we deze niet kunnen negeren.
Als eerste is er het ziekteverzuim. Deze kosten komen bij loondienst voor rekening van het ziekenhuis in plaats van dat ze voor rekening van het MSB waren. Het verzuim bedraagt nu nog 1%, maar zal waarschijnlijk oplopen. Het gemiddeld verzuim in ziekenhuizen ligt namelijk boven de 5%. Dus een aanname van 2% verzuim is niet irreëel.
Ook zullen de vergaderingen en overleggen niet langer buiten werktijd plaatsvinden. Als we uitgaan van twee uren in een werkweek van 50 uur betekent dit een verlies aan productiecapaciteit van 2%.
In de AMS is ook geregeld dat specialisten boven de 55 jaar niet langer verplicht zijn om mee te draaien in de diensten. Uitgaande van een normale leeftijdsopbouw en een carrière als medisch specialist van 35 tot 65, betekent dat een derde van de specialisten vrijgesteld is. Deze groep zal moeten worden vervangen. In een dienstbelasting van 20% betekent dit dat er een overcapaciteit moet zijn van 6 tot 7 specialisten om dit op te vangen.
Besparing
De bezuinigingen van het ziekenhuis in dit voorbeeld verdwijnen als sneeuw voor de zon als het productieverlies niet opgevangen kan worden. Een productieverlies van 5% op een omzet van € 200 miljoen leidt al tot grote verliezen voor het ziekenhuis. De winst van € 3 miljoen verandert dan al snel in een verlies. Een conservatieve berekening laat zien dat een verplicht loondienst zich moeilijk laat voorspellen, maar dat een realistische schatting al snel leidt tot de conclusie dat het financiële argument niet de doorslag mag geven.
Van de redactie:
Dit is deel twee van een serie artikelen waarin Douwe de Vries een bijdrage levert aan het debat over een verplicht loondienstverband voor medisch specialisten in ziekenhuizen. Vanuit zijn decennialange ervaring als financieel adviseur voor medisch specialisten verdiept hij zich sinds de jaren ’80 al in dit onderwerp. In deze wekelijkse serie van een aantal artikelen wil hij een aantal aspecten beschouwen, duiden en soms prikkelen. Zijn eerdere bijdragen kan je hier vinden.