Ben je medisch ondernemer op papier of op de vloer?
De positie van de vrijgevestigde medisch specialisten in het ziekenhuis is de afgelopen jaren flink veranderd. Met de invoer van de integrale bekostiging per 1 januari 2015 moest de medisch specialistische zorg anders georganiseerd worden. Waar vakgroepen binnen het ziekenhuis eerst opereerden als losse maatschappen, met een eigen budget, beloningen en afspraken, wordt nu een actievere samenwerking gevraagd van alle specialismes, zowel binnen als buiten het ziekenhuis. Om deze interne samenwerking te bevorderen, zijn medisch specialistische bedrijven (MSB) opgericht.
Het MSB kan, als centraal aanspreekpunt binnen het ziekenhuis, actief bijdragen aan de beleidsvoering, de planningscyclus en de onderhandelingen tussen ziekenhuisbestuur en zorgverzekeraars. Als het MSB goed functioneert, werkt het ook als een katalysator voor meer kwaliteit, betrokkenheid en innovatie binnen en buiten het ziekenhuis. Weg met de ‘eilandjes-cultuur’ en kom maar op met het nieuwe specialistische ondernemerschap.
Medisch ondernemerschap
Binnen het MSB kunnen medisch specialisten gezamenlijk invloed uitoefenen op het financiële beleid binnen het ziekenhuis en daarmee de opbrengsten voor het MSB vergroten. Het zet tegelijkertijd de deur open om buiten het ziekenhuis te ondernemen en te bewegen binnen het gehele zorgspectrum. Met de autonomie van het MSB kunnen de specialisten als ondernemer innoveren en nieuwe initiatieven ontwikkelen, in het ziekenhuis en daarbuiten. Niet alleen om het eigen inkomen te verwerven, maar vooral om de zorg efficiënter te maken en de stijgende kosten te drukken.
Helaas zien wij ook een andere ontwikkeling bij MSB’s. In veel gevallen wordt er maar weinig gebruikt gemaakt van de ruimte die is ontstaan. Vaak blijkt samenwerken met andere zorgverleners in de dagelijkse praktijk lastig. Zowel tussen specialisten onderling, als met het ziekenhuis. De complexiteit van het opstarten en het creëren van nieuwe samenwerkingsverbanden zorgt ervoor dat initiatieven voortijdig stranden. Medisch specialisten komen dan eigenlijk niet verder dan ‘fiscaal ondernemerschap’. Oftewel, slechts aansluiten bij het MSB om gebruik te maken van de fiscale voordelen, maar zonder gebruik te maken van de autonomie en de power van een groot orgaan. Zonder dit ondernemerschap worden de inhoudelijke verschillen ten opzichte van specialisten in loondienst steeds kleiner. En daarmee blijft schijnzelfstandigheid bij politiek en de fiscus op de agenda staan.
Een gebrek aan ondernemerschap kan ook het gevolg zijn van een moeizame relatie met het ziekenhuis. Ziekenhuisbesturen uiten vaak kritiek op MSB’s. De bestuurbaarheid van het ziekenhuis zou in het gedrang komen door de eigenzinnigheid en autonomie van het MSB. Momenteel is de bestuurbaarheid van het ziekenhuis een veelgebruikt argument in de politieke discussie over een verplicht loondienstverband voor alle medisch specialisten. Bovendien zitten veel ziekenhuizen niet te wachten op een MSB dat buiten de deur specialistische zorg gaat verlenen. Het ziekenhuis heeft minder inkomsten en met name de eenvoudigere, rendabele zorg wordt verplaatst naar zorgbehandelcentra (ZBC).
Ondernemen buiten het ziekenhuis
We zien dat de specialisten die wél willen ondernemen dit vaak buiten het ziekenhuis en MSB doen. Specialisten starten zelf een eigen onderneming op, en spelen hiermee in op de vraag naar specifieke zorg, in de vorm van bijvoorbeeld een ZBC. De specialist investeert in eigen materiaal, ruimte en zo nodig personeel, om de steeds langere wachtlijsten waar ziekenhuizen mee kampen te verkorten. Het is maar de vraag of ziekenhuizen hiermee omzet kwijtraken. Patiënt die wachten op een ingreep zullen regelmatig op zoek gaan naar een concurrerende zorgaanbieder. Een wachtlijst is dus per definitie geen gegarandeerde omzet voor het ziekenhuis.
Het ZBC is weliswaar een vorm van ondernemerschap door medisch specialisten, maar de meerwaarde voor de samenleving ligt, volgens ons, vooral in de samenwerking mét het ziekenhuis. Er moet toch ruimte zijn om samen met het ziekenhuis tot een oplossing te komen? Zijn er rond bepaalde tijden in het ziekenhuis geen ruimtes vrij, apparatuur of personeel beschikbaar, die op deze manier een derde geldstroom kunnen creëren? Zijn er dan geen kansen waar zowel de lusten en lasten gedeeld kunnen worden en te komen tot een win-win situatie?
De praktijk laat zien dat het kan. In het westen van Nederland hebben wij een ZBC geadviseerd dat een nauwe samenwerking heeft met een dichtbijgelegen ziekenhuis, in plaats van een conflict. Dit ZBC maakt gebruik van het feit dat er wachtlijsten bestaan in het ziekenhuis en biedt hun diensten aan in de eerstelijnszorg. Hier is dus sprake van ongerealiseerde omzet, waar het ZBC op inspeelt.
Maar wat we ook zien, is dat het ziekenhuis gebruik maakt van de extra ruimte die het ZBC aanbiedt, zoals een operatiekamer huren om wachtlijsten weg te werken. Ook hebben beide partijen afgesproken nood- en kritieke situaties naar elkaar te sturen. Om de kwaliteit van de zorg te waarborgen en een achterwacht te hebben, vergaderen beide partijen regelmatig om de samenwerking te evalueren.
Meer over onze visie en ideeën
De komende tijd publiceren we een aantal artikelen geschreven of geïnspireerd door onze adviseurs en andere experts van Raadgevers Kuijkhoven. De focus van deze artikelen zal liggen op de kansen en mogelijkheden van het medisch ondernemen, door en voor medisch specialisten.
We willen in deze artikelen verschillende onderwerpen belichten en daarmee bijdragen aan de ontwikkeling van nieuwe plannen en ontwikkelingen. We hopen dat deze serie artikelen inspireert tot ondernemerschap binnen en buiten ziekenhuizen.
Wij helpen graag door te faciliteren, te inspireren, te ontzorgen en bovenal door te motiveren. Zo kunnen we gezamenlijk innovatief, creatief en rendabel medisch ondernemerschap realiseren.
