
Waarom waarnemen?
Column door Lars van de Groep
Jurist Arbeidsrecht
Schijnzelfstandigheid staat weer hoog op de politieke agenda, en de Belastingdienst heeft aangekondigd dit keer écht streng te gaan handhaven. Experts waarschuwen dat zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers nu extra voorzichtig moeten zijn. Het logische gevolg is dat beide partijen zich afvragen of ze volgend jaar nog op dezelfde manier kunnen samenwerken.
Helaas kan op dit moment niemand zekerheid bieden, zelfs de Belastingdienst durft hier vooraf geen duidelijk antwoord op te geven. In veel gevallen kunnen adviseurs en experts wel een redelijke inschatting maken, maar elke samenwerking moet individueel beoordeeld worden. Hierbij moeten alle feiten en omstandigheden in samenhang worden gewogen, zonder dat duidelijk is hoe zwaar elk afzonderlijk aspect precies meeweegt.
Maar waarom?
In de afwegingen mis ik vaak één belangrijke vraag. Waarom?
Wat was de reden om als zelfstandig waarnemer aan de slag te gaan? Er is een moment geweest waarop bewust gekozen is om als opdrachtnemer aan de slag te gaan, met de overtuiging dat ondernemerschap beter paste dan loondienst. Was dit slechts ingegeven door financiële motieven of speelden er ook andere motieven. En wat is er van die keuze terechtgekomen? Hoewel deze vraag veel kan verduidelijken, wordt hij zelden gesteld. Laten we enkele voorbeelden bekijken.
Voorbeeld 1 – Oriëntatie
Na het afronden van de huisartsenopleiding wist ik niet in wat voor soort praktijk bij mij paste. Daarom wil ik de komende jaren op veel verschillende plekken werken om ervaring op te doen. Als waarnemer heb ik de mogelijkheid om in uiteenlopende woonplaatsen aan de slag te gaan bij grote en kleine praktijken. Daardoor weet ik straks veel beter in wat voor praktijk ik mij langdurig ga vestigen.
Voorbeeld 2 – Voorbereiden overname
Tijdens een gesprek met een oudere tandarts gaf hij aan op zoek te zijn naar een collega om mee samen te werken. In de komende jaren wil hij zijn levenswerk, zijn praktijk, verkopen. We hebben afgesproken dat ik eerst twee jaar als waarnemer aan de slag ga om de praktijk goed te leren kennen en te groeien in het ondernemerschap. Als het klikt ga ik daarna de praktijk geheel of gedeeltelijk overnemen. Misschien gaan we eerst samen in een maatschap werken, maar het is ook mogelijk dat hij nog een tijdje als opdrachtnemer betrokken blijft om de overdracht soepel te laten verlopen.
Voorbeeld 3 – Flexibiliteit
Naast mijn werk als verloskundige reis ik graag de wereld rond. Daarom hecht ik veel waarde aan flexibiliteit, eigen zeggenschap en afwisseling in mijn dagelijkse werkzaamheden. Als opdrachtnemer bied ik mijn diensten aan om op het laatste moment, bij spoed of calamiteiten, diensten en spreekuren over te nemen. Daar staat een hoog uurtarief tegenover. Het komt regelmatig voor dat ik een week geen opdrachten heb, waardoor ik de vrijheid heb om spontaan op reis te gaan wanneer het uitkomt.
Waarom helpt bij twijfel
In al deze gevallen is er een goede reden om als waarnemer te werken en zal er weinig twijfel zijn over de vraag of deze constructie mag. De vraag ‘waarom?’ kan dus helpen als je twijfelt. Maar de uitkomst zou ook wel eens tegen kunnen vallen. De conclusie kan namelijk ook zijn dat je eigenlijk een vaste werkplek wilt, in die ene leuke praktijk, waarbij je samenwerkt in een vast rooster met dezelfde warme collega’s. De enige reden om waarnemer te worden was het nettobedrag, onderaan de streep. In dat geval kan het maar zo zijn dat je een schijnzelfstandige bent.
Dus als je twijfelt, vraag je dan nog eens af waarom je ooit als zelfstandig waarnemer aan de slag bent gegaan. En bedenk dan of die argumenten nog altijd relevant zijn. Is jouw motivatie nog hetzelfde of is jouw situatie veranderd? Het antwoord op deze vragen kan je helpen.